METINI S PROKLETIJA

Naravno da svako od nas sa manje ili više predrasuda prilazi umjetničkim ostvarenjima, te ni ja tu nijesam izuzetak. Kada sam iz Sarajeva dobio veoma ukusno opremljeni disk "Marimanga trio & Bojan Zulfikarpašić", na kome je, po najavama iz njihove labele, publikovano muziciranje albanskih instrumentalista džez provenijencije, pojačanih bosanskim pijanistom, lavina skepse se obrušavala sa svih strana. Pokazalo se, bez ikakvog razloga. Predamnom se raskrilio široki spektar numera koje zvuče upravo kao da je Pet Metini zaposjeo katun negdje u gorju Prokletija i mjesecima upijao uticaje nepravilnih gorštačkih ritmova. Na osnovnu gitarsku priču Armenda Džaferija (ima tu i Ves Montgomerija i Keni Barela, ali i Al Dimeole) izvanredno se nadopunio piano-maestro Bojan Zulfikarpašić, i skupa sa basistom Enesom Seferovićem i perkusionistom Bajramom Istrefijem, napravio pitku džez tvorevinu, u kojoj iskusnom uvu ne mogu promaći balkanske etno krasuljice.

Armend Džaferi (gitara), rođen je u Prištini, a karijeru je započeo kao rok gitarista tamošnje scene. Sredinom devedesetih odlazi u Graz gdje studira na Univerzitetu muzike i pozorišne umjetnosti, odsjek džez. Proučava albansko i uopšte balkansko muzičko nasljeđe, čije elemente ubacuje u sopstvene kompozicije, u isto vrijeme držeći se standardizovanih džez postulata. Bosanac Enes Seferović (bas) bio je devedesetih član Sarajevske filharmonije, a ujedno i osnivač džez banda "Happy End" s kojim je nastupao na festivalima širom Evrope, kao i džez trupe "Minority". Student je Univerziteta muzike i pozorišne umjetnosti. Bajram "Lami" Istrefi (bubnjevi, perkusije) rođen je u Kosovskoj (tada Titovoj) Mitrovici, i već od šesnaeste godine, kao izuzetan talenat, studira džez u Gracu. Pod velikim uticajem bubnjara Elvina Džounsa i perkusioniste Trilok Gurtua formira osobeni stil koji je inkorporirao u zvuk "Marimange".

"Special guest star" ovog projekta, Bojan Zulfikarpašić, svakako je jedno od najvećih džez imena sa ex-YU prostora. Rođeni Beograđanin, od malih je nogu bio pod uticajem narodnih pjesama balkanskih naroda, klasične muzike, britanskog popa i brazilskih ritmova. Iz ovog "bosanskog lonca" muzike razvio se nevjerovatni pijanista, još prije dvadeset godina proglašavan najboljim mladim džezerom SFRJ. Sredinom osamdesetih bio je stipendista čuvenog "Blue Lake Fine Arts" kampa u USA, da bi se 1988. preselio u Pariz, i najprije nastupao u duetu sa gitaristom Noel Akšoteom u džez klubovima. Početkom devedestih, sa "Marc Buronfosse kvartetom", osvaja nagradu najboljeg soliste na prestižnom "Concours de la Défense" i postaje jedan od najtraženijih imena francuskog džeza. Slijede saradnje sa tamošnjim odličnicima poput "Azur Quarteta" i Mišel Portala, da bi 1993. formirao sopstvenu grupu "Bojan Z Quartet", sa kojom publikuje dva albuma. Iako je još 1995. godine samostalno nastupao na "Amiens Jazz Festivalu", do prvog samostalnog albuma, urađenog u okviru multi-etničkog projekta, "Koreni", prošlo je gotovo pet godina. "Koreni" su bili pravi primjer etno-džeza, a kreirali su ga, pod budnim Bojanovim okom, Alžirac Karim Ziad, Turčin Kudsi Erguner, makedonski gitarista Vlatko Stefanovski i Beograđani - Predrag Revisin i Vojin Draškoci. Svjetski uspjeh požnjeo je album "Solobsession", nakon čega su mu bila širom otvorena vrata džez festivala u Montrealu, Parizu, Kopenhagenu, Barseloni, Beču... Najveće priznanje uslijedilo je 2002. godine, kada je od strane francuske Vlade proglašen Vitezom reda umjetnosti i dobitnikom nagrade "Đango Rajnhardt" za muzičara godine od strane Francuske džez akademije. Posljednjih godina okreće se triju kao džez formi, i sa bivšim basistom Herbi Henkoka, Skot Kolijem i bubnjarem Našit Vejtsom nastupa i snima u Njujorku.

Snimke na albumu "Marimanga trio & Bojan Zulfikarpašić" odsvirane su u Beču, gotovo prije četiri godine, i logičan su slijed projekta "Koreni". Iako je dominanta albuma preplitanje pasaža gitare i klavira, valja istaći da se iz koherentne cjeline nosača zvuka izdvajaju obrade albanskih tradicionala - "Valle", "Fukaraja" i odjavna, "Jusja none", jedina sa vokalnim elementima (zanimljivo, osim prvopomenute, na ostalim nije učestvovao Zulfikarpašić). Za radijski singl u specijalizovanim emisijama (mada funkcioniše i van džez areala) izabrana je uvodna kompozicija "Mzati i vogel" sa odličnim groovom u pozadini (takođe odrađena bez Zulfikarpašića), dok dramski široke, "Leter" i "Zilbra", treba više shvatiti kao eksperiment, soundtrack za nesnimljeni film. Najbolju numeru na CD-u, "Nje lule", potpisuje M. Kaćinari, a melanholični etno aranžman Džaferija i Seferovića pravi je primjer valjanog tretiranja muzičkog nasljeđa.

Autor: Željko Milović, Bar, SCG z.milovic@cg.yu

---